Varikosel nasıl anlaşılır, Varikosel testisi tamamen saran venöz yapının genişlemesiyle oluşan ve doğuştan gelen damar anomalisidir. Yaşın ilerlemesiyle birlikte ilerleme gösterdiğinden, sperm yapım bozukluğu sebebi olabilir. Toplumda en fazla 20-30 yaş arasındaki erkeklerde %16-25 oranında etkili olmaktadır. İlerleyen aşamalarda testis boyutlarında azalmayla birlikte, testosteron yapımında bozukluğa sebep olabilir.
Bazı hastalarda sperm bozukluğuyla birlikte testis ve kasık bölgesinde ağrılara neden olabilir. Özellikle kısırlık için başvuran erkeklerde %35-40 oranında varikosel teşhisi yapılmaktadır. Çoğunlukla %98 oranında sol tarafta, %2 oranında sağ tarafta meydana gelir. Bunun daha fazla sol tarafta etkili olmasının nedeni, sol toplardamarın boşaldığı yerdeki ana damara dik açı yapmasından, sol toplardamarın daha uzun olmasından, sağ testisin daha aşağıda ve sarkık yapıda olmasından, sol toplardamarda kanı pompalayan kapakçıkların yetersiz olmasından ve kanı ileriye gönderememesinden kaynaklanabilir. Artan kanlanma ve damar yapısının bozulması testiste ısı artışına sebep olmakta ve dokuda oksijenlenmede bozulma yapmaktadır. Burada böbreklerden ve böbrek üstü bezlerinden gelecek zararlı atıkların birikmesi sonucu doğar. Spermler üzerinde hareketlilik bozulmakta, sperm sayısı azalmakta ve spermlerin yapısında bozulmalar meydana gelmektedir. Bu etkilerle spermiogramda sperm sayısı azalmakta ve sperm yapısı bozulmaktadır. Testosteron hormonunu salgılayan testiste leydig hücreleri artmış olmasına rağmen, testosteronda azalma oluşmaktadır.
Varikosel nasıl belli olur?
Çoğu hastada herhangi bir belirti vermeden ilerleme gösteren varikosel, başka bir hastalık açısından değerlendirme yapılırken belirlenir. Bazı hastalarda ise ağrıyla birlikte kendini belli edebilir. Testiste çekilme hissi meydana gelebilir. Bu ayakta durulurken ve sıcak dönemlerde damarların belirginleşmesiyle birlikte, elle sicim şeklinde hissedilebilir. Bu hastalar testislerindeki ele gelen damarları fark ederek, doktora gidebilir. Hastalara elle yapılan muayene ile rahatlıkla teşhis konulabilir. Bazı hastalarda doppler ultrasonografi çekilebilir. Hastaların tamamında 3 gün süren cinsel perhizin ardından, sperm tahlili yapılmalı ve sperm sayısı, sperm şekilleri ve hareketliliği araştırılmalıdır. Bu tetkik sonucunda hastalarda %70 oranında spermlerde azalma ve şekil bozukluğu belirlenebilir. Hastaların çoğunluğunda kısırlık belirlenir. Kısırlığı olanlara, ağrı yakınması olanlara, testisleri küçülen hastalara cerrahi tedavi yapılması tavsiye edilir. Tedavi yapılması için, varikosel sperm değerlerinde bozulmaya yol açmalıdır. Adolesan çağdaki erkeklerde yani ergenliğe ermemiş olanlarda testislerin küçülmesi dikkate alınarak, ameliyat önerilmektedir.
Varikosel teşhisi ve tedavisi nasıl yapılır?
Hastalığın teşhisinde en önemli tanı fiziki muayene ile konmaktadır. Kord adı verilen ve testise giden damar ve sinir yapısı elle muayene edilerek, varikosel tanısı konur. Muayene yapılırken hastaların öksürtülmesi ve ıkınma eylemi sonrasında, karın içi basıncı arttığında genişleyen damar yapısı belirlenir. Ikınmayla belli olan varikosel grade 1, ayaktaki ıkınmada belirlenen grade 2, dışarıdan gözle görülen damar yapısı ise grade 3 olarak tanımlanır. Muayene sırasında tam bir belirleme yapılamazsa, doppler ultrasonografi uygulanır. Teşhisi yapılan varikoselin tedavisi sadece ameliyatla yapılır. Çocuk sahibi olan evli hastalar takip altına alınır. Hastanın ağrısı varsa, sperm hücresinin sayısında ve kalitesinde düşüklük olursa, testis boyu küçülmüşse ameliyat gerekli olur. Kasık bölgesinden açılan küçük bir kesiyle yapılan ameliyatta, testisi drene eden venler birbirine bağlanır. Son derece kolay olan ameliyat sonrasında hastaların hastanede yatmasına gerek kalmaz. Ameliyatın ardından 3 ay içinde hastalardaki sperm üretimi düzelmeye başlar. Hastaların ameliyattan sonra 3-6 ay içinde sperm tetkiki yapılmalıdır.
