Varikosel, tüm erkeklerin %15'inde ve kısırlık sorunu ile doktora başvuran kişilerin %40'ında tespit edilen, testis damarlarında genişleme ve varisleşme olarak tanımlanan bir durumdur. Varikosel, en sık rastlanan ve mikrocerrahi ameliyatı ile başarılı sonuçlar elde edilen kısırlık sebeplerinden biridir. Varikosel, testislerde sıcaklık artışı ve toplardamardaki kanın organa geri akması sonucunda mikro dolaşımı etkileyerek sperm üretimini bozar. Bu durum, sperm sayısı, hareketliliği, yapısı ve kromozomal yapısına olumsuz etkiler yaparak döllenme kapasitesini düşürür.

Varikosel genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkmaya başlar ve zamanla ilerler. Genetik yatkınlığı olan ve ayakta fazlaca duran kişilerde ağrı ve görüntü bozukluğu ile kendini gösterebilir. Ancak çoğu durumda, kısırlık ve diğer nedenlerle yapılan el muayenesinde saptanır. Toplardamarların içinde bulunan ve ters akımı engelleyen valf sistemini oluşturan kapakçıkların damar çapının genişlemesinden dolayı yetersiz kalması ile testislerin toplardamar çıkışında basınç artışı gerçekleşir. Artan bu basınç nedeniyle testis dokusundaki kan dolaşımı (mikrosirkülasyon) bozulur ve sperm üretimi etkilenir.

Varikosel tek başına sağlık sorunu oluşturmaz. Ancak sperm hücrelerini etkileyerek kısırlığa neden olması ve bazen de ağrılara yol açması nedeniyle tedavi edilmesi gerekmektedir. Ağrı sorunu olmayan ve kısırlığın sorun oluşturmadığı kişilerde herhangi bir tedavi uygulanmasına gerek yoktur. Varikosel farklı derecelerde görülebilir; bu nedenle, bu konuda deneyimli bir Üroloji-Androloji uzmanı tarafından doğru şartlarda yapılacak detaylı bir muayene ile tanı konulmalıdır.

Varikosel tanısı konulan hastalarda kısırlık sorunu için ilk olarak mikrocerrahi varikosel ameliyatı önerilmelidir. Varikosel saptanan kişilerde ilk tercih edilmesi gereken ilaç tedavisi veya tüp bebek yöntemleri değildir. Doğru tanının konulması ve mikrocerrahi yönteminin başarı ile uygulanması ile tedavi edilen varikosel hastalarında spermiyogram parametrelerinde %80'in üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir düzelme görülür. Bu hastaların çoğu başka bir tedavi gerektirmeden çocuk sahibi olabilirler. Geri kalan hastaların önemli bir kısmı ise rahim içi aşılama gibi, tüp bebek uygulamasından daha kolay ve ekonomik bir yöntemden faydalanabilecek seviyeye gelirler. Daha önce varikosel ameliyatı yaptırmış ancak olumlu sonuç alamamış hastaların önemli bir kısmında nüks varikosel tabir edilen durum saptanmış olsa da ameliyat sonrası nüks etmesi mümkün değildir. Gerçekleştirilen ameliyatın teknik nedenlerle yetersiz kaldığı bu vakalarda mikrocerrahi düzeltme ameliyatı uygulanarak olumlu sonuçlar elde edilmektedir.

Tüp bebek (mikro-enjeksiyon) uygulamasından önce varikoselin opere edilmesi ile sperm hücrelerinin döllenme yeteneğini azaltan kromozomlardaki parçalanma oranını arttıran etkilerin ortadan kaldırılması ile hamilelik oranlarının arttığı gözlemlenmiştir. Kısırlık şikayeti ile doktora başvuran erkeklerde varikosel tanısının muayene ve Doppler ultrasonografi yöntemlerinin yanlış uygulanmalarından dolayı ya da ticari amaç içermesinden dolayı gereksiz ameliyatlar yapılmaktadır. Yapılan yanlış ameliyatlardan dolayı hastaların bu şikayetleri düzelmemektedir. Bu nedenle dikkat edilmelidir.

Varikosel, tedavi edilmediği takdirde kısırlığa ve ağrıya yol açabilen ciddi bir sağlık sorunudur. Doğru tanı ve uygun tedavi yöntemleri ile bu sağlık sorununun üstesinden gelmek mümkündür. Mikrocerrahi varikosel ameliyatı, doğru uygulandığında yüksek başarı oranlarına sahiptir ve hastaların büyük bir kısmında olumlu sonuçlar elde edilmesini sağlar. Bu nedenle, kısırlık sorunu yaşayan ve varikosel tanısı konulan hastaların, konu hakkında deneyimli bir uzmana başvurarak gerekli muayene ve tedavi süreçlerini takip etmeleri önemlidir.